İtalyan Kahve Kültürü: Ne Öğrendiysek Bu Yazıda!

İtalyan kahve kültürü
Bizim kahve merakımızın, hatta bir zaman planlama yöntemi olarak (bkz. bi’ kahve içelim de düşünürüz) kahveyi baz almamızın başlangıcının gerçekleştirdiğimiz ilk İtalya gezisine dayandığını  yani İtalyan kahve kültürü ile tanışmamız sonrasında dayandığını biliyor muydunuz? Ondan önce en rezalet kahveyi bile içebilmek (şimdi marka vermeyelim ayıp olmasın, konuyu biliyorsunuz sdfsd) ve bu işlerden zerre kadar anlamamak gibi bir noktadaydık. Sonra Roma & Floransa gezisine çıktık ve içtiğimiz her kahvede “abi bizim şu ana kadar içtiklerimize de kahve deniyordu, o zaman WHAT THE FUCK IS THIS” gibi yorumlar getirmeye başlamamız sonucu hayatımızın en uzun ve tutarlı ilişkisini kahve ile yaşamaya başladık. O günden beri de çıktığımız her keşifte, her seyahatte kahveye ayrıca ilgi gösteriyor, en iyi kahvecileri bulmak, o ülkenin kahve kültürünü tanımak için ekstra bir çaba sarf ediyoruz. Kurban olduğumuz İtalyanlar, valla yolda gördüğümüz her İtalyan’a sarılasımız geliyor, hakikaten bu kahveyi sizin gibi yapanı yok.

*İtalyan kahve kültürü meselesine girişmeden önce bu konuyla ilişkili olabilecek ve ilginizi çekecek yazılarımızı şöyle bırakalım:

*Roma Kahvecileri
*Eve Kahve Makinesi Almak
*Roma, Milano, Verona, Como Gölü, Floransa ve Vatikan Rehberlerimizin Bulunduğu Sayfa
*İstanbul’daki Favori Kahvecilerimiz

İtalyan kahve kültürü
Feridun Düzağaç Şarkısı Gibi: Kahve = İtalya

Çok şükür iş Feridun Düzağaç şarkıları kadar karmaşık değil, seni benden çıkarıp kendimi ona bölünce ortaya dayım çıkıyor denklemlerine girmeyeceğiz, çoğumuz için olay gayet basit, kahve = İtalya! Bu konuda yalnız değiliz di mi? Sizin de kahve deyince aklınıza ilk gelen yerler listesinde İtalya vardır diye tahmin ediyoruz. Çok normal, çünkü aslında İtalya’nın özellikle Avrupa’da kahve/kafe kültürünün gelişmesinde büyük etkisi var, yok yere İtalyan kahve kültürü diye spesifik bir şey çıkmamış piyasaya.

Şuraya rastgele kahveyi çağrıştıran sözcükler dizsek, misal barista, misal bilmemne macchiato, espresso ya da latte desek içten içe kafanızdan Starbucks geçiyor di mi? O değilse de klasik 2. ya da 3. dalga kahveciler geliyor. İşte aslında işin özüne inecek olursak o saydığımız sözcüklerin tamamı İtalya çıkışlı. Kahve hazırlayan kişilere “Barista” diyoruz ya mesela, o sözcük aslında hayatımıza Starbucks ile değil, 1930’lu yıllarda İtalya’da barmen kelimesi yerine İtalyancası olan “Barista” sözcüğünün kullanılmaya başlaması ile girmiş ki, bu da İtalya’da kahve servis edilen yerlere de “bar” denmesine dayanıyor, aklınıza hemen içki gelmesin. İlginç bir şekilde tüm bu sözcüklerin yayılması aslında tamamen Mussolini’nin İtalyan faşizmini dünyaya yayma projesi kapsamında İtalyanca sözcükleri, dünyanın geri kalan ülkelerine de yayma çabası sebebiyle bu kadar yaygın hale gelmiş. Şimdiki İngilizce gibi düşünebilirsiniz. İtalyanların kahve konusunda tutucu ve gelenekçi bir tavır sergilemeleri de aslında buna dayandırılabilir, çünkü tamamen İtalya’ya özgü kavramlar özellikle Starbucks’ın dünyaya yayılması ve kahve kültürünü ele geçirmesi sürecinde Starbucks ile özdeşleştirilmiş, dolayısıyla İtalyanlar genel olarak Starbucks’a ve kahvenin Amerikan kültürü ile bütünleştirilmesine bir tık tepkili. E haklılar da…

İtalyan kahve kültürü (1)
İşin daha da özüne inecek olursak, yukarıda da söylediğimiz gibi espresso ve espresso makinesi 1800’lü yılların sonlarında bir İtalyan tarafından bulunmuş/patenti alınmış ve amaç kahveyi en iyi haliyle ve olabilecek en hızlı şekilde servis edebilmekmiş. Bu iş İtalyanların aklına yatınca daha gelişmiş makineler ve daha iyi versiyonları da yapılmaya başlanmış. Hatta insanların evde kolay bir şekilde kaliteli kahve yapabilmesi için her kahveseverin bildiği, bizim de evimizde kullandığımız Moka Pot’lar piyasaya çıkmış. Günümüzde kafelerde görüp boy boy fotoğrafını çektiğimiz (ve çok pahalı olduğumuz için evimize alamadığımız sdfsd) La Marzocco ve La Cimbali gibi bu işin ustası firmalar da hep İtalyan zaten. Hatta Starbucks abimiz de, (artık kurucusu kimse işte, biz kendisine Mehmet Starbucks diyeceğiz) 1960’lı yılların başında Roma’da İtalyan kahvesine vurulunca demiş ben bi’ kahveci açayım da bi’ dünyayı ele geçireyim de yalnızca 1 lira farkla daha yumuşak içimli bir kahve sunarak insanlara mutluluk saçayım………

İtalyan kahve kültürü
İtalyanlar Kahveyi Nasıl İçiyor & İtalyan Kahve Kültürü Nasıl İşliyor?

Bizim memleketi düşünün, kahve içme meselesi nasıldır? Söz konusu Türk kahvesiyse resmen merasim yapılır mesela. Yanına lokum gelir, olmadı çikolata gelir, su zaten otomatik olarak masada belirir, muhabbeti ayrıdır, dedikodu dediğimiz şeyin zirvesi kahve sohbetinde yaşanır, ardından fal kısmına geçilir falan filan. Eğer 2. ya da 3. dalga kahvecilere dadandıysanız (onların ne demek olduğunu şu yazıda anlatmıştık) zaten biliyorsunuz, Starbucks’ta ya da herhangi bir kahvecide 8,5 saat oturan yegane ırk biziz herhalde, yeri geliyor 2,3 kahve üst üste içiyor, kahveyi muhabbetin temel yancısı olarak kullanıyoruz resmen.

İtalyan kahve kültürü (2)
Peki İtalyanlar kahveyi nasıl içiyor? Cevap veriyoruz: Hızlı ve öfkeli. İtalyanlar sabahları güne kahve ile başlamanın atası sayılabilir. Bu yüzden kahveciler 7’de falan açılıyor ve sabahlar ana baba günü oluyor. Örneğin ayakta, bir cornetto (kruvasan dublörü, çoğunlukla tatlı oluyor ve içinde fıstık, krema gibi çeşitli dolgular olan versiyonları leziz) ve cappuccino yapıştırıp gittiniz mi gerçek bir İtalyan gibi davranmış oluyorsunuz. Zaten günün sabah harici saatlerinde cappuccino içilmesini bir türlü anlamlandıramıyorlar, biz kahveyi sütlü içtiğimiz için sabah harici ne zaman cappuccino içmeye kalkışsak “ıyyy yemeğin üstüne sütlü kahve mi içilir n’apıyorsunuz siz” reaksiyonları aldık. Akşam yemeğinden sonra cappuccino istemek = alnınıza “merhaba ben turistim evet sağ olun TŞK” yazmak gibi bir şey. Eğer yemekten sonra size gelip “ee kahve içmiyor musunuz” diye sorarlarsa ve e içeriz tabii derseniz o soruyu soran adam başka herhangi bir şey sormadan ortadan kayboluyor, çünkü otomatik olarak espresso içeceğinizi varsayıyor. Özetle İtalyanlar sabah hariç çoğunlukla espresso içiyor, bunu da genellikle ayakta, sanki susamış da su ihtiyacını gideriyormuş gibi şıp diye halledip olay yerini terk ediyor.

Tabii ki tüm bu genellemelere rağmen bir öğleden sonra kahvesini ve gazetesini alıp bir meydanda oturarak keyif yapan bir amcaya ya da karşılıklı kahve içerken sohbet eden iki İtalyan teyzeye de denk gelebilirsiniz, bunlar mutlak kurallar falan değil elbet.

İtalyan kahve kültürü (1)
İtalya’da Kahve Sipariş Vermek ve Bunu Doğru Şekilde Yapmak

Bu başlık ilk etapta çok saçma görünebilir ve aranızda “isterseniz bir sonraki yazınızı da Arjantin’de nasıl su içeriz yapsaydınız” benzeri bir şey düşünecekler olduğuna eminiz. Lakin o işler öyle olmuyor, İtalya’da kahve sipariş vermek resmen bilgi gerektiriyor. Hani turistik bir noktadaysanız aşağı yukarı istediğiniz şeye ulaşmayı başarırsınız ama, şöyle lokal bir yere gittiyseniz, özellikle de kimse İngilizce bilmiyorsa ve siz de konuya hakim değilseniz istediğiniz içeceğe bir türlü ulaşamama noktasına gelebilirsiniz. Eğer doğru şeyi istemezseniz önünüze koca bir bardak süt koyulması bile gayet olası. (Son cümlede yaşanmış bir hikayeden esinlenilmiştir ve tüm karakterler gerçeği yansıtmaktadır….)

Bu kısmı madde madde yazmak işleri daha kolaylaştırır diye düşündük, uygulamaya geçirelim.

*Çok faydalı bir bilgi ile başlayalım, en baştan bir karmaşaya son verelim: İtalya’da kahve içilen yerlere de bar deniyor. Yani girdiniz internetten araştırma aşamasındasınız, kahveci olduğunu duyduğunuz bir yer “Jölölö Bar” diye geçiyor ve aklınız mı karıştı? Hiç karışmasın, kahvecidir.

İtalyan kahve kültürü (5)
*Kahveciye girdiniz, daha girdiğiniz gibi bi’ karar almanız lazım, İtalyanların çoğunun yaptığı gibi ayakta yapıştırıp gidecek misiniz, yoksa oturacak mısınız? Neden baştan karar vermek “zorundasınız”, çünkü eğer oturacaksanız siparişinize ekstra servis ücreti eklenecek, ancak ayakta içecek ya da kahvenizi alıp gidecekseniz yalnızca kahve bedelini ödeyeceksiniz. Bu ekstra servis ücreti dediğimiz şey bazı kahvecilerde otomatik olarak menüye yansıtılmış şekilde de karşınıza çıkıyor. Yani menüde ayakta içimlik kahve fiyatı ve oturduğunuza içeceğiniz kahvenin fiyatı olarak iki farklı fiyatlandırma karşınıza çıkabiliyor. Bu sebeptendir ki özellikle daha merkezi bir noktada bir kafeye oturduğunuzda “öfff burda hiç İtalyan yok” düşüncelerine kapılacaksınız, gayet normal. Turistik noktalardan uzaklaştığınız vakit bu uygulama bir tık da olsa rafa kalkabiliyor ve kahvenizi alıp dışarı oturduğunuzda “POPONU SANDALYEMİZE KOYDUN ÖYLEYSE PARA VAR” durumu yaşamıyorsunuz.

*Kahveyi her ne şekilde içecekseniz için, eğer klasik İtalyan kahvecisi konseptli bir yere gittiyseniz çok yüksek ihtimalle önce kasaya gitmeniz, istediğiniz kahveyi söyleyip ödemenizi yapmanız ve onlardan aldığınız fişi kahveyi hazırlayan kişilere vererek kahvenizi almanız gerekecek. Önce kahveyi iç, sonra parayı öde şeklinde olan klasik sistemin aksi işliyor diyebiliriz. Eğer kafeye oturup içecekseniz ve masaya servis yapılıyorsa o zaman sonradan ödeme sistemli olanlar da var tabii.

İtalyan kahve kültürü (9)
*Türkiye’deki kahveye şeker koyana kınayan gözlerle bakma ve “aaa şeker mi koyuyorsun o zaman üstüne kaynar su dökeceğiz” tavrından İtalya’da eser yok. Hatta ilginç ama gerçek, İtalya’da pek çok kişi espressonun içine şeker koyup içiyor.  Size espressonuzu verirken otomatik olarak yanına şeker de koyuyorlar. Yani gönlünüzden kahveye şeker koymak geçiyor ise koyun gitsin kardeşim, istiyorsanız şeker söyleyip üstüne kahve damlatın, burada o yargılar yok çok şükür.

*Gaza geldiyseniz ve İtalyanca konuşarak kahve isteyecekseniz gayet basit: “Un caffe per favore” diyeceksiniz, yazıldığı gibi okuyun, sizden kralı yok. 1 kahve lütfen dediniz işte, büyütülecek bir şey değil. (Millete anlatırken büyütürsünüz, şakır şakır İtalyanca konuşuyorum falan dersiniz, sorun yok…….) Bunu dediğinizde önünüze ne geleceğini de söyleyelim, tabii ki espresso! Hiçbir şey belirtmeden sadece kahve istediğinizi söylerseniz, bu İtalyan kardeşiniz de size espresso verir, gayet net.

*Önemli bir nokta daha, orada höttiri rötiretto, cutturu çikiletta gibi (nasıl uydurduk çok iyi di mi) bir sürü alengirli kahve çeşidi yazıyor da, onlar ne ola ki? Hemen bildiklerimizi özet geçelim, abuk subuk bir şey söylemeyin.

-Latte: En tehlikeliyi en başa yazıyoruz. Bizde olduğu gibi latte isterseniz önünüze bir bardak süt gelir arkadaşlar. Bu sadece “latte” derseniz geçerli olan bir durum, “caffe latte” değil. Keyifler kaçmasın, İtalya’da latte istemeyin.

-Caffe Latte: Eğer başına latte sözcüğünün başına caffe eklerseniz, cappuccino’nun daha az köpüklü hali, yani umduğunuz ve bildiğiniz latteye yakın bir kahve gelir. Sütlü kahve sevenler bunu söyleyebilir.

-Latte Macchiato: Bu da neredeyse sadece süt seviyesinde, içinde çok az espresso olan kahve çeşidi. Amatörü eğlendirir.

-Caffe Macchiato: Bu da espressonun üstüne çok az süt eklenmiş hali. Yoğun kahve tadı almak istiyorsanız ama sütsüz de olmuyorsa, bu sizin için olabilir.

-Caffe Corretto: Sabah sabah sapıttıysanız, bu sabah bi’ başka uyandıysanız, alkolizmin pençesindeyseniz o zaman alkollü kahve de var, onu vereyim abime.

*İtalya’ya gitmeden önce birçok kaynakta “take away” kahve, yani karton bardakta kahvenizi kapıp gittiğiniz mantık İtalya’da uygulanmıyor diye okumuştuk. KİM SALLADI LAN BUNU? Biz neredeyse gittiğimiz her kahvecide yanımıza yolluk kahve aldık. Tabii ki çok küçük ve lokal yerlerde karton bardak olmayabilir, ama bu zaten dünyanın her yerinde böyle, rica ederiz sallamayınız.

İtalyan kahve kültürü (4)
*Gerçek bir İtalyan kahvesi içtiğinizi nasıl ayırt edersiniz? Öncelikle kahveniz 3. dalga kahvecilerde olduğu gibi adeta bir kovanın içinde gelmez, genellikle küçük bir fincanda gelir. İkincisi kahvenizi hazırlamaları 9 evreden oluşmaz ve kahvenizi yudumlamanızdan önce baristanın 3,5 saat cebelleşmesini beklemezsiniz, işler hızlı ilerler. Son olarak vay efendim 1 lira farkla yumuşak içim, yok efendim nane esansı, akçaağaç şurubu özütü damlası, balkabağı ıngıl cıngılı falan olmaz, missssler gibi bir kahve gelir, öyle türlü türlü şey içermez, o içtiğiniz de size yeter. (Ay gören de hiç Starbucks’a gitmiyoruz sanacak ya sdfsd)

*Son olarak expresso değil, espresso, aman diyelim…………

İtalyan kahve kültürü
Hiç Mi 3. Dalga Kahveci Yok, Biraz Bile Mi?

E var tabii, ama daha yeni yeni. Biz son Roma gezimizde 1-2 tane denedik ve gerçekten şahanelerdi, hatta dayanamayıp o gazla oralardan evimize kahve bile aldık, ama aslında İtalya gibi bir yerde 3. dalga kahveciye gerçekten de ihtiyaç duymuyorsunuz. İtalya’ya gidip de yaldır yaldır 3. dalga kahveci arıyorsanız emin olun bir şeyleri yanlış yapıyorsunuz ve İtalyan kahve kültürü konusunda pek bir fikriniz yok demektir. İtalyan milleti kahveyi öyle benimsemiş, öyle hayatına dahil etmiş ki, rastgele bir yere oturup kahve içince bile güzel çıkıyor arkadaş. Artık burada da bulaşık suyu gibi bir şey gelir herhalde diyorsunuz, neredeyse “kötü kahve bulacağım, yeneceğim seni İtalya” tribine girip en alakasız yerde kahve içmeye kalkışıyorsunuz, o bile içtiğiniz çoğu yerdekinden güzel geliyor. Özetle İtalya genelinde geleneksel yöntemlerin dışında, alternatif kahve hazırlama tekniklerine pek de ihtiyaç duymuyorlar, ama tabii ki karşılar, ölürler de yine 3. dalga kahve işlerine girmezler gibi bir durum yok.

İtalyan kahve kültürü
Rivayet mi Gerçek Mi: İtalya’da Starbucks Var Mı?

Aklımız almıyor, inanamıyoruz, Seda Sayan gibi gözlerimizi açmış bakıyoruz. Tarihimizde ilk kez 2342 yıldır internette karşımıza çıkıp duran bir bilgi gerçek çıktı, İtalya’da gerçekten de Starbucks yok. Darısı kafasına göre bir söz yazıp altına Can Yücel ya da Nejat İşler yazılması durumunun başına, inşallah bir gün o sözlerden biri de gerçekten Can Yücel’e ait çıkar……….dfsdf

Evet İtalya’da Starbucks yok, ancak ha açıldı ha açılacak bir duruma gelmiş. Özellikle bu sene bu ihtimal iyice kuvvetlenmiş ve internette 2018 yılında Milano’da ve Roma’da birkaç farklı lokasyonda Starbucks’ın İtalya’ya giriş yapacağına dair bir söylenti var. O kısmı ne kadar doğrudur bilemiyoruz, ama Starbucks olmadan gayet de iyi idare ediyorlar gibi görünüyor. Zaten o söylentilerde bahsedilen yerler de son derece turistik noktalar olduğu için aslında Starbucks İtalya’da şube açacak olursa da, İtalyanlar için değil turistler için açacakmış gibi görünüyor.

*2019 edit: Milano’da ilk Starbucks açıldı, vatana millete hayırlı uğurlu olsun sdfs

 

8 Comments

  • kesinlikle muhteşem özetlemişsiniz diyemiycem özet değil tam olarak da budur durum? Ellerinize ayaklarınıza sağlık

  • “Hatta Starbucks abimiz de, (artık kurucusu kimse işte, biz kendisine Mehmet Starbucks diyeceğiz)…”

    Starbucks’cı Mehmet Efendi olmasın o? 🙂

  • yazı harika ki kahve konusunda bilgim üçü bir aradan hallice 🙂 ama gidersem Roma’ya oitheblog’un askerleri olarak “Un caffe per favore” deyip mutlaka deneyeceğim 😉

  • Bayıldım yazıya. Ah keşke biz İtalya’ya gitmeden yazmış olsaydınız da elimizde minicik macchiatolar ile kaldığımız o anı ve şaşkınlığımızı yaşamasaydık:)) Şaka bir yana emeğinize sağlık. Çok keyifli bir yazı olmuş;)

  • Latte isteyip bir bardak sıcak süt içen ve arkadaşıma “ya bu ne kadar hafif bi kahveymiş hiç tadı gelmiyo “ diyen tek ben değilmişim valla rahatladım

  • Keyifli bir yazı olmuş.Elinize sağlık..Oralarda,bahsettiğiniz gibi bir cafe açmak için neler yapmak gerektiği ile ilgili bir paylaşımınız olabilir mi?

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir